Šta sve pokazuje krvna slika

Mališanima se krvna slika radi na sistematskim pregledima kako bi se proverilo opšte stanje organizma, ali i kada je dete bolesno ili kada pedijatar traži da se uradi analiza da bi odredio da li se radi o virusnoj ili bakterijskoj infekciji.

Krvna slika je najčešća analiza u pedijatriji, jer daje vrlo korisne informacije o zdravlju deteta i rešava dileme kada postoji sumnja na određenu bolest.

Mnogi roditelji, međutim, ovu analizu rade samoinicijativno, a kako najčešće nisu kompetentni da protumače rezultate pravilno, može se dogoditi da se preterano zabrinu bez realnog razloga. Zbog toga pedijatri savetuju da nikada ne vadite krv detetu “na svoju ruku”, nego samo ukoliko stručnjak to zatraži. Lekovi, antibiotici ili neke druge vrste terapija mogu dati pogrešne rezultate, kao i prolazne virusne infekcije, pa je najbolje da rezultate čita isključivo pedijatar. Takođe, referentne vrednosti za decu potpuno su drugačije nego one za odrasle.

Ova analiza uglavnom se radi iz dva razloga – kada se prati razvoj i rast beba ili kada se sumnja na neko oboljenje. U prvom slučaju deci se vadi krv kada se rode, ali i sa četiri ili šest meseci, kako bi se proverilo da li je anemično. Često se događa da je u tom uzrastu krvna slika “slabija”, odnosno nivo hemoglobina najčešće je smanjen zbog postepenog pražnjenja rezervi gvožđa u bebinoj jetri. Krvna slika koja se uzima u ovom uzrastu spada u standardni pregled i ne bi trebalo da brinete kada je pedijatar zatraži. Kasnije se krvna slika radi uglavnom jednom godišnje, kada se proverava i opšte zdravstveno stanje deteta, odnosno kada se rade redovni sistematski pregledi. Ponekad pedijatri preskoče analize, ukoliko je dete zdravo i tada ne bi trebalo bilo šta da radite samoinicijativno.

Analizu krvi pedijatri najčešće traže kada nisu sigurni da li dete pati od virusne ili bakterijske infekcije. Tada je krvna slika pomoćno sredstvo da se odredi adekvatna terapija. Međutim, pedijatri naglašavaju da i pored nekih “pravila” koja postoje, odnosno stanja krvne slike koja upućuju na virus ili bakteriju, roditelji NIKAD ne bi trebalo sami da tumače rezultate niti određuju terapiju. Leukociti imaju imunološku funkciju, odnosno brane organizam od bolesti.

Postoje tri glavne vrste belih krvnih zrnaca – granulociti (neutrofili, eozinofili i bazofili), limfociti i monociti, koji se određuju analizom leukocitne formule i koji često razbijaju dilemu da li dete ima virus ili bakteriju. Kod virusnih infekcija leukociti (bela krvna zrnca) najčešće nisu povećani, a često im je broj i smanjen, dok u leukocitnoj formuli po vrednosti dominiraju limfociti. Kod bakterijskih infekcija je obrnuto, pa su leukociti uglavnom visoki, a u leukocitnoj formuli granulociti imaju više vrednosti. Iako je to najčešće pravilo, izuzeci postoje, pa su tako moguće i bakterijske infekcije sa niskim leukocitima. 

Takođe, često se događa da dete koje pati od virusne infekcije ima snižen hemoglobin, koji je i glavni pokazatelj anemije. Zbog toga je važno da se rezulati krvne slike tumače u kombinaciji sa ponašanjem deteta, a konačan sud treba da pruži stručnjak.

One ne spadaju u “standardnu” krvnu sliku i rade se kada pedijatar želi da proveri funkciju organskih sistema deteta ili rad pojedinih organa. Kako je za ovu vrstu analize potrebno izvaditi veću količinu krvi, uglavnom iz vene, pedijatri je traže samo kada smatraju da je neophodno. Ipak, u pojedinim laboratorijama postoje i savremeni aparati koji biohemijsku analizu mogu da urade i iz male količine krvi, uzete iz prsta. Ova analiza vrlo je komleksna i postoji veliki broj parametara koji se određuju, pa takođe nije preporučljivo da je roditelji samoinicijativno rade, jer pedijatar treba da odredi parametre koje je potrebno ispitati. Biohemijska analiza daje vrlo precizne podatke o opštem zdravstvenom stanju i ukazuje na eventualna oboljenja.

Ponekad se dogodi da aparat za analizu nije najbolji, da laboratorija koristi loše reagense, kao i da se uzorak uzet za analizu “zagadi”, što može da da netačne rezultate. Kada postoji disbalans između opšteg stanja deteta i rezultata krvne slike, pedijatri uglavnom traže da se analiza ponovi. Nekada je vađenje krvi bilo vrlo bolno i neprijatno iskustvo za dete, ali danas se krv uzima uglavnom iz prstića, vrlo tankom iglom, tako da se deca ne traumiraju i uzimanje novog uzorka nema kontraindikacija.

Bebama se krv uzima u porodilištu, neposredno posle rođenja i između četvrtog i šestog meseca radi otkrivanja eventualne anemije. Vrlo često pedijatri traže da se analize češće urade, pogotovo ako je majka bila anemična u trudnoći, ali i ukoliko postoje medicinski razlozi da se analize ponove. Bebama se krv najčešće uzima iz prsta, dok se kod novorođenčadi uzorak uzima iz pete. To radi stručno osoblje, vrlo brzo i efikasno, tako da nema razloga da brinete da to može da povredi mališane.