U skladu sa nedavno usvojenim Nacionalnim vodičem dobre kliničke prakse, ultrazvučni pregled u trudnoći je ključni deo standardizovane prenatalne nege. Prema ovom vodiču, rutinski ultrazvučni pregled za trudnice obavlja se tri puta, a po potrebi i četiri puta, pri čemu se svaki pregled fokusira na određene aspekte razvoja ploda i majčinog zdravlja. Uvek ga obavlja specijalista ginekologije i akušerstva sa posebnom obukom za ultrazvuk u trudnoći.
U prvom trimestru, vodič preporučuje dva ultrazvučna pregleda
Prvi se sugeriše već na samom početku, do 8. gestacijske nedelje, sa ciljem da se utvrdi da li se trudnoća nalazi u materici, da se proveri broj plodova i da se potvrdi njihova vitalnost, odnosno da li postoji srčana akcija .
Drugi, obavezni ultrazvuk radi se između 11. i 14. nedelje (11+0 do 13+6 nedelja). Svrha ovog pregleda je da se precizno odredi gestacijska starost, utvrdi vitalnost i broj plodova, te da se obavi početni pregled morfologije, odnosno oblika ploda . U ovom periodu se obavlja i skrining za hromozomske poremećaje, koji se sastoji od merenja debljine nuhalne translcence (NT) ultrazvukom i biohemijskih markera iz krvi, poznatijih kao dabl test.
Pored toga, kao opcija je dostupan i NIPT test koji analizira slobodnu fetalnu DNK iz majčine krvi. Vodič naglašava da se radi o skrining metodama i da je, u slučaju pozitivnog rezultata testa, potrebna dodatna dijagnostička procedura za potvrdu.
U slučaju da na ovom pregledu postoji sumnja na trudnoću u ožiljku od carskog reza ili cervikalnu trudnoću, ili ako se ne može odrediti vrsta višeplodne trudnoće, pacijentkinja se upućuje u ustanovu višeg ranga.
Treći obavezni ultrazvuk radi se u drugom trimestru
Ovaj pregled se radi u periodu od 20. do 24. gestacijske nedelje i služi za utvrđivanje vitalnosti i rasta ploda, detaljan pregled njegove morfologije, te procenu stanja posteljice, količine plodove vode i dužine grlića materice. Vodič napominje da ultrazvučni pregled ima svoja ograničenja i da ne može prepoznati sve anomalije. Ukoliko se pregled ne može uraditi na zadovoljavajući način zbog faktora kao što su položaj ploda ili građa majke, potrebno ga je ponoviti, a ako se ni tada ne postigne zadovoljavajući kvalitet, trudnica se upućuje drugom lekaru .
Poslednji rutinski ultrazvuk obavlja se u trećem trimestru
Ovaj prehled se radi ako postoji potreba, od 30. do 34. gestacijske nedelje. Njegovi ciljevi su da potvrdi vitalnost ploda, njegov položaj, da isprati rast i da proceni količinu plodove vode i položaj posteljice. U ovom periodu, detaljan pregled morfologije je često otežan zbog veličine i položaja ploda.
Slanje u ustanovu višeg ranga se preporučuje u brojnim situacijama, uključujući višeplodne trudnoće, sumnju na strukturne anomalije, odstupanje u proceni težine ploda, promenu količine plodove vode, nisko usađenu posteljicu, tumore, kao i sumnju na patološko urastanje posteljice .
Nakon svakog pregleda, trudnica dobija pisani ili elektronski izveštaj.
Ako ste u grupi sa povećanim rizikom, broj ultrazvučnih pregleda nije ograničen i zavisiće od medicinskih indikacija.
Vodič ističe da normalan ultrazvučni nalaz ne predstavlja garanciju normalne genetičke osnove ploda niti potpunog odsustva svih morfoloških poremećaja. Mogućnosti pregleda su ograničene kako od strane aparata, tako i od strane operatora, građe majke, položaja ploda i količine plodove vode.
