Opadanje kose, prevencija i tretmani
Gubitak kose se može javiti podjednako kod žena i muškaraca, dece i odraslih, ljudi bilo koje boje i tipa kose. Može predstavljati izolovan problem ili da bude asociran sa drugim oboljenjima ili stanjima. Može biti privremeni ili trajni u zavisnosti od uzroka.
O tome šta je opadanje kose, kako se prevenira, leči, ali i koji su tretmani nakon opadanja kose mogući, za Bebac piše dr Annamaria Pfau, dermatolog.
Foto: Freepik
Šta je alopecija?
Medicinski naziv za gubitak kose je alopecija. On može biti asociran sa oboljenjem skalpa ili ožiljavanjem. Alopecija može biti difuzna ili lokalizovana kako zahvata kosmati deo glave tako može zahvatiti i bilo koji drugi deo tela prekriven maljama. Nažalost, lečenje gubitka kose često nije jednostavan i brz proces.
Kako su svi naši folikuli kose formirani tokom fetalnog razvoja, neizbežan je određeni gubitak kasnije tokom života. Opadanje kose predstavlja ispadanje vlasi iz folikula. Postoji fiziološko opadanje – kada dnevno opadne između 70 i 100 dlaka koje se ne smatra patološkim procesom, a može biti patološko opadanje kose koje je jačeg inteziteta.
Kako rastu dlake?
Većina tipova gubitka kose ne mogu se prevenirati
Da bi ove procese lakše razumeli važno je da znamo kako dlake rastu. Malje se pojavljuju na većini delova tela, sem na dlanovima, tabanima, usnama i očnim kapcima. Debljina i dužina dlake varira u odnosu na regiju tela. Postoji:
Velusna dlaka – tanko, svetlo i kratko stablo dlake
Terminalno ili androgenetsko stablo dlake – deblje, tamnije i duže
Stablo dlake raste u folikulu oko 1 cm mesečno zahvaljujući ćelijskoj deobi unutar bulbusa dlake koji se nalazi na bazi folikula. Ove ćelije proizvode omotače od koji će se kasnije sastojati stablo dlake (srž, korteks i kutikula) i koji su većinom sastavljeni od proteina keratina (koji je jedan od glavnih sastojaka kože i noktiju).
Foto: Freepik
Rast kose ima svoje cikluse
Rast kose se odvija po ciklusima. Međutim, ovi ciklusi rasta nisu sinhronizovani, te svaka dlaka može biti u različitoj fazi rasta. Tri glavne faze rasta su:
- Anagen: predstavlja aktivan rast dlake, u ovu grupu spada većina dlaka
- Katagen: srednja faza koja traje 2-3 nedelje, ovde spada 1-3 odsto dlaka i u ovoj fazi rast prestaje a folikul se polako skraćuje
- Telogen: faza mirovanja – na kraju čega će dlaka početi polako da ispada i koji prosečno traje 1-4 meseca, a u ovu grupu spada oko 10 odsto vlasi kosmatog dela glave
Dužina dlake zavisi od trajanja anagene faze. Kratke dlake (trepavice, obrve, malje na rukama-nogama) imaju kratku anagenu fazu u trajanju od oko mesec dana. Anagena faza na kosmatom delu glave može trajati i 6 godina ili duže.
Koji su mogući uzroci opadanja kose?
Gubitak dlake može biti zbog:
- Smanjenog rasta kose – anageni gubitak kose
- Pojačanog ispadanja kose – telogeni gubitak kose
- Prelaz jake terminalne dlake u tanku velusnu
- Urođene ili stečne abnormalnosti stabla dlake
- Inflamatornog kožnog oboljenja koji oštećuje ili uništava bulbus dlake
Klinička slika gubitka kose zavisi od njenog uzroka. Simptomi u vidu osetljivosti i svraba mogu biti prisutni ukoliko je gubitak kose praćen nekim inflamatornim oboljenjem kože, iako osećaj peckanja i nelagodnosti u vidu bolova vlastišta mogu biti prisutni prilikom ispadanja kose.
– Anageni gubitak kose – Anagena dlaka se istanjuje ili je izlomljena. Anagena faza je varijabilna u trajanju. Osobe koje inače imaju normalnu dlaku, ali koja ne može da naraste u dužini imaju kraću anagenu fazu. Anageno opadanje kose je poznato pod nazivom anageni efluvijum i najčešće nastaje iznenada.
Foto: Freepik
Može biti uzrokovan: autoimunim bolestima, određenim lekovima ( citotoksični lekovi i hemoteraputika), nasleđenim i kongenitalnim stanjima. Ukoliko je gubitak kose uzrokovan lekovima ili drugim toksinima – rast kose se može normalizovati u roku od 3 do 6 meseci od njegovom nastajanja.
– Telogeni gubitak kose – Telogena dlaka ima bulbus („kuglicu”) na njenom kraju. Ekscesivno opadanje ovakve dlake je poznato pod nazivom telogeni efluvijum. Nastaje od 2 do 6 meseci nakon određenog događaja koji može biti uzrok zaustavljanja faze aktivnog rasta dlake. Do telogenog gubitka kose dolazi prilikom ili nakon: porođaja, gubitka težine, krvarenja i malokrvnosti, hirurških intervencija, bolesti ili spihološkog stresa, upotrebe određenih lekova uključujući kontraceptivne pilule, antikoagulante i antikonvulzive. Iako u nekim slučajevima ne postoji evidentan razlog za ovaj vid opadanja kose, gubitak se može nastaviti godinama – hroničan telogeni efluvijum. Kod ovog vida gubitka kose dlaka nastavlja da raste ali ima kraću prirodnu dužinu od uobičajenog.
– Androgenetska alopecija – uzrokovana je genetskom predispozicijom i/ili hormonalnim promenama. Naziva se androgentskom alopecijom jer u njenom nastajanju veliku ulogu igraju androgenteski hormoni. Određeni gubitak ove vrste alopecije je vidljiv kod oko 50 odsto osoba do 50. godine života. Muški tip gubitka zahvata deo verteksa i temporalni deo skalpa, dok ženski tip gubitka zahvata prednji deo skalpa.
– Pored navedenih stanja uzrok gubitka kose može nastati biti i: abnormalnost u strukturi stabla dlake koji mogu biti nasleđeni i urođeni ili stečeni zbog patološkog procesa ili traume (agresivno češljanje – feniranje, peglanje kose, farbanje itd.), lokalizovana alopecija areate (gubitak kose u pečatima) nastala zbog lokalizovane gljivične, bakterijske ili virusne infekcije, psorijaze, težeg seboroičnog dermatitisa, nedostatka gvožđa, nedostatka hormona štitaste žlezde, sistemskog lupusa, sifilisa, povreda, hirurških intervencija, radijacija, itd.
Kakav god da je tip gubitka kose, može biti izuzetno frustrirajuće za osobu koju to pogađa, rezultirajući u gubitku samopouzdanja, smanjenom kvalitetu života, ali i ozbiljnim psihosocijalnim poremećajima.
Foto: Freepik
Zašto kosa opada posle porođaja?
Kako se leči gubitak kose?
Lečenje zavisi od uzroka koji je doveo do gubitka kosmatosti. Većina tipova gubitka se ne mogu prevenirati, svakako potrebna je obazriva nega kose, izbegavanje povrećivanja i korišćenje agresivnih tehnika i sredstava.
Savetuje se: pranje kose blagim šamponima, prirodno sušenje kose ili smanjena temperatura i jačina fena za kosu, smanjena učestalost korišćenja hemijskih sredstava, izbegavanje frizura koji podrazmevaju čvrsto vezivanje kose ili npr. jake pletenice, izbegavanje korišćenja pegle za kosu, savetuje se korišćenje vrste četki za kosu sa široko postavljenim ”iglicama” radi izbegavanja čupanja kose.
Preporučuje se: uravnotežena ishrana sa fokusom na dovoljan unos proteina, gvožđa i drugih važnih nutritivnih elemenata, a moguće je korišćenje suplemenata radi poboljšanja kvaliteta kose, pospešivanja rasta.
Foto: Freepik
Koji tretmani za stimulaciju rasta nove kose postoje?
Vrsta tretmana koji se mogu raditi zavise od tipa gubitka kosmatosti odnosno njenog uzroka. Jednom kada je uzrok ustanovljen ili uklonjen, pored drugih medikamentoznih i topikalnih preparata, može se primeniti PRP tretman (trombocitima obogaćena plazma) kosmatog dela glave ili mezoterapija.
View this post on Instagram
PRP potpuno prirodna metoda, gde pomoću sopstvenih matičnih ćelija i faktora rasta dobijenih iz krvi, deluje na ćelijskom nivou aktivirajući naše ćelije, prirodne resurse i procese da bi doveli do ojačavanja folikula i već postojeće dlake kao i do stimulacije rasta nove kose.
Mezoterapija se izvodi ubrizgavanjem gotovih koktela koji su obogaćeni vitaminima, mineralima, peptidima, antioksidansima i koji takođe služe za ojačavanje folikula i već postojeće dlake kao i do stimulacije rasta nove kose.
Laserski tretman simulacije rasta i jačanje kose Er:Yag laserom – metoda predstavlja potpuno neinvazivni laserski tretman koji stimuliše ćelije oko samog folikula dlake i podstiče mikrocirkulaciju na kosmatom delu glave rezultujući u zdravijoj, sjajnijoj kosi koja brže raste. Tretman je bezbolan, za vreme trajanja tretmana može se osetiti toplota, nakon tretmana se može ali i ne mora javiti kratkotrajni svrab, ne zahteva neku posebnu pripremu ili negu vlasišta pre i posle tretmana.
Autor: dermatolog Annamaria Pfau, Poliklinika Novakov i sar.
