Individualni i kolektivni imunitet
Poznato je da individualni imunitet prema prouzrokovačima zaraznih bolesti štiti pojedinca od nastanka tog oboljenja. Ovaj imunitet može da se stekne nakon preležane bolesti ili nakon vakcinacije. Osim individualnog imuniteta postoji i kolektivni imunitet prema određenoj zaraznoj bolesti koji se meri brojem imunih u jednoj populaciji. Znači, to nije pojam koji se isključivo odnosi na vakcinaciju! Neki članovi kolektivna su imuni zato što su vakcinisani, a neki zbog toga što su imali infektivno oboljenje nekada tokom života.
Koletivni imunitet može imati vrednosti od 0% (kada niko u kolektivu nije imun) do 100% (kada su svi članovi kolektiva otporni na određeni infektivni agens). Kao što individualni imunitet sprečava da pojedinac oboli od neke zarazne bolesti, tako kolektivni imunitet sprečava da u jednoj populaciji (kolektivu) dođe do epidemije.
Otporni članovi kolektiva predstavljaju barijeru za dalje širenje infekcije i što je više otpornih pojedinaca u zajednici sve je manja šansa da prouzrokovač pređe na osetljivu osobu. Kolektiv se može posmatrati sa aspekta čitave populacije jedne zemlje ili kontinenta, ali i sa aspekta manjih zajednica kao što su vrtići, škole, radne organizacije, religijske grupe ili pojedinačne porodice.
Foto: Freepik
Otporni članovi kolektiva predstavljaju barijeru za dalje širenje infekcije
Poznato je da je virulencija promenjiva osobina mikroorganizama i ona se smanjuje u nepovoljnim životnim uslovima za infektivni agens. Najnepovoljnija životna sredina za infektivni agens je organizam koji je na njega imun tj otporan. U otpornom organizmu dolazi do smanjenja virulencije prouzrokovača, tj. sniženja sposobnosti da prouzrokuje bolest. Prelaskom infektivnog agensa sa jedne na drugu otpornu osobu u jednom momentu mu toliko oslabi virulencija da čak i kada dođe u kontakt sa osetljivom osobom više nije u stanju da dovede do oboljevanja. Ovaj koncept koji se se zasniva na stvaranju otporne sredine gde mikroorganizam nema uslova da se razmnožava je u osnovi eliminacije i potpunog iskorenjivanja (eradikacije) zarazne bolesti.
Kako se menja vrednost kolektivnog imuniteta u jednoj populaciji / zajednici ?
Kolektivni imunitet jedne populacije/zajednice je promenljiva kategorija koja se stalno menja u zavisnosti od imuniteta njenih članova.
Faktori koji smanjuju kolektivni imunitet su: rođenje dece (u momentu pre perioda kada mogu dobiti vakcine deca su osetljiva ukoliko nisu zaštićena prirodnim pasivnim imunitetom stečenim od majke), emigracija otpornih, smrtni ishodi otpornih osoba, odbijanje/odlaganje vakcinacije.
Faktori koji povećavaju kolektivni imunitet su: pravovremena vakcinacija i imigracija otpornih osoba. Neophodno je istaći da i dolazak u kontakt sa divljim sojem prouzrokovača zaraznih bolesti, tj. oboljevanje, isto dovodi do povećanja kolektivnog imuniteta, ali je u tom slučaju mnogo veća šansa pojave komplikacija i smrtnih ishoda, pa se smatra rizičnim načinom sticanja i individualnog i kolektivnog imuniteta.
.jpg)
Foto: Freepick
Kolika vrednost kolektivnog imuniteta je neophodna za sprečavanje epidemije?
Vrednost kolektivnog imuniteta koji je neophodna za sprečavanje nastanka epidemije zavisi vrste infektivnog agensa tj. od načina njegovog prenošenja. Za visoko kontagiozne mikrorganizme koji se prenose kapljičnim putem potreban je visok stepen kolektivnog imuniteta koji bi zaštitio zajednicu od epidemije (primer: male boginje 95%). Sa druge strane, infektivni agenski koji se šire manje potentnim putevima prenosa, potreban je manji stepen kolektivnog imuniteta da bi zaštitio zajednicu (primer: dečija paraliza 70-80%).
Imunizacija je kolektivna odgovornost
Pojam koletivnog imuniteta je izuzetno važan sa aspekta razumevanja imunizacije pojedinaca kao kolektivne odgovornosti. Kolektivni imunitet je jedini način da se zaštite osobe koje zbog postojanja različitih imunodeficijantnih oboljenja ne mogu da prime vakcinu. Njih jedino mogu da zaštite zdravi članovi kolektiva koji su mogli i koju mogu da se vakcinišu!
Tekst realizovan u saradnji sa Sanofi Pasteur
MAT-RS-2000250-1.0-09/2020
Kolektivni imunitet – reference:
1. World Health Organization Media Center. Immunization Coverage. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs378/en/. Accessed November 29,2019.
2. Anderson RM, May RM. Vaccination and herd immunity to infectious diseases. Nature 1985; 318: 323-329.
3. Vietri JT, LiM Galvani, AP Chapman. Vaccinating to help ourselves and others. Med Decis Mak 2012; 32: 447-458.
Komentari (0)