Na osnovu prvih eksperimentalnih radova i kasnije brojnih rezultata velikih kliničkih studija steklo se značajno iskustvo o poremećajima disanja u toku spavanja.
O kakvim poremećajima je reč?
Za vreme spavanja dolazi normalno do opuštanja svih mišića, pa i mišića gornjih disajnih puteva koji obezbeđuju adekvatnu prohodnost vazduha koji udišemo. Kod nekih pojedinaca u spavanju može doći kratkotrajno do potpunog ili delimičnog suženja tih gornjih disajnih puteva i tada prestaje disanje tj. nastupa apnea. Tako je nastao izraz (kombinacija engleske i grčke reči) „slip apnea” sindrom, koji označava prestanak disanja u spavanju, a kome se danas pridaje sve veći značaj.
Epizode prestanka disanja u toku spavanja traju najčešće od 15 sekundi pa i do celog minuta. Svaki prestanak disanja se ubrzo završava naglim buđenjem i početkom spontanog disanja. Sve ovo se ponavlja u toku spavanja mnogo puta, često postoji i više od sto takvih ciklusa u toku prosečnih šest-sedam sati spavanja. Osobe koje pate od „slip apnea” sindroma uglavnom se ne sećaju ovih dešavanja u toku spavanja.
Ko najčešće ima „slip apnea” sindrom?
Smatra se da oko 24 odsto odraslih muškaraca i 9 odsto žena ima lakši oblik, a četiri odsto muškaraca i dva odsto žena teži oblik poremećaja disanja u spavanju. Najčešće su to gojazne osobe, a naročito one koje hrču. Konzumiranje alkohola potencira ili pogoršava ispoljavanje kratkotrajnog nedisanja u spavanju.
Kakve su posledice apnee?
Ovakve varijacije u disanju u toku spavanja dovode do velikog kolebanja u koncentraciji kiseonika u krvi koji je neophodan svim ćelijama. Takođe se svake noći pokreću mnogi nepovoljni kompenzatorni mehanizmi u organizmu i umesto povoljnog relaksirajućeg efekta spavanja javljaju se brojna oštećenja na raznim sistemima organa.
Najznačajniji i najviše ispitivani su poremećaji kardiovaskularnog sistema (arterijska hipertenzija i koronarna bolest). Mnogi bolesnici sa arterijskom hipertenzijom ne mogu se uspešno lečiti ako postoji „slip apnea” sindrom i njihova osnovna bolest dobija nepovoljniji tok. Bolest krvnih sudova srca koja je u osnovi angine pektoris i infarkta miokarda mnogo je češća kod onih bolesnika sa udruženim prekidima disanja u spavanju.
Ako već postoje izražena druga oboljenja kao npr. teška srčana slabost ili hronične plućne bolesti, tada postojanje „sleep apnea” sindroma značajno otežava lečenje, odnosno doprinosi pogoršanju osnovne bolesti.
Osim ovih ozbiljnih oboljenja „slip apnea” sindrom je praćen pospanošću u toku dana koja je posledica isprekidanog i nekvalitetnog spavanja. Manja tolerancija napora, odnosno smanjenje opšte psihofizičke kondicije prati u toku dana osobe koje se odlikuju poremećajima disanja u toku spavanja. Dokazano je smanjenje brzine reagovanja na spoljašnje draži, poremećaji pažnje i pamćenja. Ove posledice „sleep apnea” sindroma su od velikog značaja posebno ako se odnose na profesionalne vozače jer se rizik od izazivanja saobraćajnih nezgoda višestruko povećava. Ispitivanja su pokazala da se rizik od saobraćajnih udesa poveća od tri do sedam puta kod vozača sa „slip apnea” sindromom. Utvrđeno je takođe da je svaka četvrta osoba sa „slip apnea” sindromom zaspala u toku vožnje.
Obavezno lečenje vozača
U većini zemalja Evropske unije obavezno je lečenje profesionalnih vozača kod kojih postoji „slip apnea” sindrom. Zakonom je regulisana i provera vozača sa „slip apnea” sindromom na dve do tri godine u zavisnosti od kategorije i starosti.
Dijagnoza i lečenje
Dijagnoza „slip apnea” sindroma se ne postavlja lako. To je moguće samo u specijalno opremljenim laboratorijama u kojima se za vreme spavanja prati više parametara: koncentracija kiseonika u krvi neivanzivnim putem (tj. bez uzimanja uzorka krvi), frekvenca srca (EKG), pokreti tela, nivo zvuka u toku hrkanja, pokreti grudnog koša, nivo spavanja itd. Tumačenje ovih nalaza podrazumeva tim lekara specijalista koji u zavisnosti od postojanja osnovnog oboljenja procenjuje stvarnu težinu „slip apnea” sindroma.
Preporuka je da se pre svakog ovakvog detaljnijeg ispitivanja uradi brža i svima dostupna orijentaciona procena rizičnih bolesnika. To se može uraditi pulsnim oksimetrom sa memorijom koji u toku spavanja prati koncentraciju kiseonika, odnosno ukazuje na značajna smanjenja za vreme prestanka disanja u toku spavanja.
Lečenje bolesnika sa „slip apnea „ sindromom je specifično, uglavnom ne podrazumeva klasičnu medikamentoznu terapiju, već udisanje vazduha pod pritiskom za vreme spavanja.
Komentari (0)