Kako se menjaju hormoni u prvom satu posle porođaja?

Prvi sat nakon porođaja nedvosmisleno je jedna od najkritičnijih faza u životu ljudskog bića.

Danas sa sigurnošću možemo da kažemo da sva sila različitih hormona oslobođenih u majčinom i detetovom organizmu, tokom prvog i drugog porođajnog doba, nisu izlučeni iz tela u prvom satu nakon porođaja. Svi ti hormoni imaju posebnu ulogu u odnosu majke i deteta.

Foto: Freepik

Oksitocin

Ključni hormon upleten u porođajnu psihologiju bez sumnje je oksitocin. Njegovi mehanički učinci dobro su poznati već duže vreme (stezanje maternice koje omogućuje rađanje deteta te rađanje posteljice; stezanje mioepitelnih ćelija dojke što dovodi do refleksa otpuštanja mleka).

Rezultati hiljade istraživanja mogu se sažeti u jednu ili dve rečenice: oksitocin je tipičan altruistični hormon – on je povezan sa svim aspektima ljubavi.

Ovaj podatak postaje značajan kada uzmemo u obzir da, prema švedskim istraživanjima, u kratkom periodu posle rođenja deteta, a pre rađanja same posteljice, ženin organizam sadrži najveće moguće količine oksitocina. U drugim situacijama (npr. seksualni odnos ili dojenje), oslobađanje oksitocina veoma zavisi od uticaja sredine.

Foto: Shutterstock

Lakše je ako se porodilja nalazi u toploj sredini, tako da je količina hormona iz grupe adrenalina najniža moguća. Isto tako je povoljno da majka ne čini ništa drugo osim da gleda oči svojeg tek rođenog deteta i da oseti dodir s bebinom kožom, bez ikakvog ometanja. Način na koji se oksitocin oslobađa nova je podloga za istraživanje. Da bi bilo učinkovito, ovo oslobađanje mora biti udarno: što je veća frekvencija pulsa, to je veći učinak hormona.

Oksitocin se nikad ne oslobađa sam. On je uvek deo kompleksne hormonalne ravnoteže.

Prolaktin

U prvom satu nakon porođaja, kao specifičnom stanju organizma, u fiziološkim uslovima, visok nivo oksitocina povezan je s visokim nivoom prolaktina, koji se naziva i “majčinski hormon”. Ovo je najtipičnija situacija za podsticanje ljubavi kod deteta. Oksitocin i prolaktin međusobno se nadopunjuju. Nadalje, estrogeni aktiviraju receptore oksitocina i prolaktina.

Endorfin

Godine 1979. dokazano je oslobađanje hormona sličnih morfijumu za vreme porođaja. Oslobađanje endorfina sada je već dobro dokumentovano. Početkom osamdesetih, naučili smo da i dete oslobađa endorfine u porođajnom procesu i danas uopšte nema sumnje u to da su u određenom vremenu nakon porođaja, majka i dete zasićeni opijatima.

Foto: Freepik

Adrenalin

Čak i hormoni iz grupe adrenalina, često nazivani i hormoni agresije, imaju vidljivu ulogu u interakciji između majke i deteta odmah nakon rođenja. U toku poslednjih kontrakcija pre porođajaja, nivo ovih hormona najviši je u majčinom telu. Upravo zbog toga, čim se pojavi nagon tiskanja, žene imaju naglu potrebu da se, pune energije, usprave i da se uhvate za nešto ili nekoga. Vrlo često žele popiti čašu vode, kao što to čini govornik pred većom publikom.

Jedan od učinaka takvog otpuštanja adrenalina je budnost majke i njen oprez.

Noradrenalin – za prilagođavanje bebe

Isto tako je poznato kako dijete ima svoje mehanizme preživljavanja tokom zadnjih kontrakcija koje ga istiskuju i oslobađa svoje hormone iz grupe adrenalina. Navala noradrenalina omogućava da se fetus prilagodi fiziološkom nedostatku kiseonika specifičnom za ovu fazu porođaja.

Vidljivi učinak ovog hormonalnog oslobađanja je budnost deteta na porođajaju, otvorenih očiju i raširenih zenica. Majke su fascinirane i oduševljene načinom na koji njihovo novorođeno dete zuri u njih.