Beogradske osnovne škole 2016. u prve razrede će upisati 457 Nikola i 374 Milice. Većina njihovih drugara zvaće se Luka, Lazar, Vuk, Teodora, Anđela i Sara, budući da su tokom 2009. ovo bila najzastupljenija imena nadenuta novorođenčadi prema podacima Zavoda za informatiku i statistiku.
Lično ime je kulturna činjenica koja govori da je novi član prihvaćen u društvo i odraz je trenutnih političkih i kulturnih tokova i estetskih sklonosti pripadnika neke zajednice. Prema rečima profesora Filološkog fakulteta Ljubiše Rajića koji se bavio istraživanjem imena koja su kod nas davana deci nakon Drugog svetskog rata, ime je često markiranje političkog, etničkog i verskog stava roditelja.
– Najčešća imena iz ovog perioda ukazuju na potrebu da se društvo oporavi i održi. Tako smo imali prave „najezde“ Vera, Nada, Slobodana i Slobodanki. Često su roditelji svoju odanost nekoj političkoj opciji izražavali dajući deci imena Staljinka ili Mašinka – za Danas priča Rajić. On još kaže da ovakvo davanje imena koja su odraz vrlo kratkoročnog trenda, mogu da ostave trajne posledice i nezadovoljstvo u dece koja stasavaju pa su ove generacije često u odraslom dobu, menjale imena, naročito po preseljenju u gradsku sredinu.
Inače, pripadnici nižih društvenih slojeva u pokušaju da prisvoje obeležja elite, uzimaju imena koja su ranije nosili isključivo oni sa plemićkim titulama. Primer je ime Helena kojeg je u Staroj Grčkoj bila dostojna samo kraljica. Na isti način se imena „sele“ iz gradskih u seosku sredinu.
Kako zapaža Aleksandar Loma, dopisni član SANU, na odeljenju za onomastiku, u Srba je karakteristično nekoliko načina nadevanja imena.
– Imena koja znamo iz dublje prošlosti, najvećim delom su imena istaknutih pojedinaca, pripadnika viših, vladajućih slojeva i to više muških nego ženskih. Sigurno, nisu sva data na rođenju, postojao je običaj da mladić dobije novo ime nakon ispita zrelosti ili da vladar promeni ime kada stupi na presto. Zvanično su gotovo svi nemanjićki vladari bili Stefani i Uroši, a tek sporednim kanalima do nas dospevaju imena kojima su ih oslovljavali najbliži: Milutin, Dragutin ili Dušan – kaže Loma. 
Značajnu kategoriju u starim imenoslovima čine teofona imena, data iz religijskih pobuda, poput hebrejskog Danijela što se prevodi kao „Bog je moj sudija“. Značenje imena a time i uloga kuma, čini se da imaju sve manju važnost. Nasuprot nekadašnjem forsiranju složenih imena, danas se najčešće nadevaju što kraća imena kao Ana, Sara i slična, koja se ne skraćuje u familijarnom ophođenju, za razliku od Jelena i Milica koje po pravilu postaju Jece i Mice – smatra Loma.
On ističe da se pri davanju imena sukobljavaju dve tendencije: tradicionalizam i pomodarstvo, bilo da se radi o vladajućoj ideologiji, slavi industrijalizacije ili popularnoj kulturi. Tako su nastala imena Marklena (Marks + Lenjin), već pomenuta Mašinka, Tarzani i Sandokani. Nisu retki primeri sa domaće estrade gde starlete sebi nadevaju imena poznatih glumica ili pevač ica , ili pak svojoj deci daju imena iz grčke mitologije, netipična za ovo podneblje. Tako se ćerka poznate srpske pevačice zove Nika. Za razliku od ovih, u današnjem društvu, nečiji karakter ili specifična fizionomija, odražava se u nadimku.
– Možete dete nazvati kako vam padne na pamet tako da nema baš ništa zajedničko sa značenjem svoga imena, ali nadimak koji se odraslom čoveku „nakači“, mora da ima neke veze sa njegovim fizičkim izgledom, psihičkom konstitucijom ili bar nekom anegdotom iz života – smatra Loma. U Srba se, prema Lomi, bolje nego kod ostalih slovenskih naroda čuvaju domaća lična imena, koja delom potiču još iz praslovenskog doba.
Ronaldo, Tarzan, Lutka, Olimpijada…
Među najneobičnijim imenima koja su u registre novorođenih, proteklih godina upisivali matičari beogradskih opština su: Dinarko, Brusli, Gricko, Marklen, Edip, Ruzvelt, Svilenko, Ronaldo, Tarzan i Oblak. Devojčicama su davana imena Čajka, Bogorodica, Odiseja, Paloma, Bistra, Metka, Čarna, Lutka, Olimpijada…
Grdan, Mrzana i Guzina
Nemilozvučna imena nastajala su nekada i iz podsmeha, ili želje da se novorođenče zaštiti od uroka, ali su ih kasnije nosili i članovi porodice i to sa ponosom. Tako su nastali Paripovići i Pastuovići, Ćuran, Zec, Svrakić, Grdan ili Mrzana. Postoji anegdota po kojoj su izvesnog Jovu Guzinu, željnog direktorskog mesta, prijatelji savetovali da promeni ime. Kada su ga u sudu pitali kako želi da se zove, brže bolje je odgovorio: „Pero Guzina“.
Komentari (0)