Trudnoća i rađanje u adolescenciji

To pokazuju i rezultati istraživanja “Rađanje u adolescenciji u Srbiji na prelazu dva veka”. Podaci objavljeni u “Demografskom pregledu” govore da od 68.304 bebe rođene u Srbiji 2010. godine 4.109 rodile su majke adolescentnog uzrasta, preciznije između 14 i 19 godina.
 

Komplikacije
Posmatrano sa zdravstvenog i psihološkog aspekta trudnoća i rađanje u periodu nedovršenog fizičkog razvoja i nedozvoljene psihološke i socijalne zrelosti, potrebnih za zdravo materinstvo, nisu poželjni i često su uzrok prevremenog porođaja i niske telesne mase novorođenčeta, kao i češćeg oboljevanja deteta.
Ne manje značajne posledice se odnose na mlade majke koje, neretko, prekidaju školovanje, sužavaju prostor za zapošljavanje i bivaju izložene ekonomskim i problemima u odnosu sa partnerom zbog nedovoljne zrelosti i životnog iskustva.

Različito stanje od zemlje do zemlje
Problem sagledan iz perspektive evropskih zemlja u poslednje dve decenije karakteriše pad fertiliteta adolescentkinja, a prema brzini njegovog smanjenja Evropa predstavlja veoma heterogeno područje.
Istraživanje evropskog prostora ukazuje da procenat na nivou zemalja varira u odnosu na tradiciju, kulturne vrednosti, moralne norme, ekonomsku razvijenost, nacionalnu strukturu, fiskalnu i socijalnu politiku.
Polarizacija među državama je posebno očita ako posmatramo situaciju u bivšim socijalističkim zemljama, gde je i 1990. godine još bilo uobičajeno rano sklapanje brakova i započinjanje rađanja.
Izmerena vrednost stope adolescentnog fertiliteta u tom periodu je bila najveća u Evropi i kretala se u rasponu od oko 40 do 70 odsto.
Kako je odmicao period tranzicije društveno-ekonomskog sistema primetan je bio značajan pad rađanja u svim uzrastima, pa i među adolescentima. Interesantan je podatak da je najbrže i najveće snižavanje stope zabeleženo u Sloveniji koja se, čak, uvrstila u društvo Holandije i Švajcarske – zemalja sa najnižom vrednošću.
 

Adolescentkinje u Srbiji rađaju više nego u EU
Rezultati istraživanja jasno pokazuju da u poslednjih 20 godina adolescentkinje u Srbiji rađaju više nego državljanke tri četvrtine evropskih zemalja.
Prema navodima “Demografskog pregleda”, čiji je izdavač Ministarstvo rada i socijalne politike u saradnji sa Centrom za demografska istraživanja instituta društvenih nauka i Društvom demografa Srbije, snižavanje adolescentnog fertiliteta se u Srbiji, ipak, odvija kontinuirano.
U prilog takvom trendu govori broj dece koje su rodile adolescentkinje i koji je smanjen za tri petine, a specifična stopa fertiliteta je više nego prepolovljena čime je udeo adolescentnog u ukupnom rađanju smanjen za dve petine.

Statistika
Statistika kaže da su od ukupno 90.467 dece rođene 1990. godine majke uzrasta između 15 i 19 godina rodile 11.457, dok taj odnos u 2010. iznosi 68.304 prema 4.109 beba, što i dalje ne predstavlja “poželjnu” tendenciju smanjenja rađanja u mlađim uzrastima.
Geografski posmatrano problem je najuočljiviji u području Braničevskog, Topličkog i Jablaničkog okruga, dok je situacija “najbolja” u velikim gradovima – Beogradu, Novom Sadu, Nišu…

Različiti uzroci
Velike razlike u nivou adolescentnog fertiliteta, potvrđuje istraživanje, uzrokuju obrazovna i nacionalna struktura stanovništva, običaji i moralne vrednosti, tradicija sklapanja maloletničkih, odnosno običajnih brakova u ranom uzrastu, nivo ekonomske (ne)razvijenosti…
Rađanje u periodu adolescencije se često realizuje i van formalne bračne zajednice, brojne trudnoće su neplanirane i neželjene, a usled nedovoljne spremnosti i zrelosti mladih partera za zajednički život neretko sav teret odgovornosti za brigu o detetu preuzima majka.

Neophodnost promocije reproduktivnog zdravlja
Praksa u Srbiji jasno ukazuje na neophodnost promocije reproduktivnog zdravlja adolescenata u okviru obrazovnog i zdravstvenog sistema, koja obuhvata širenje znanja o reproduktivnom zdravlju i razvijanju veština njegovog čuvanja, unapređenje odnosa među polovima, odgovorno roditeljstvo…
Važno je i sprovođenje posebnih programa namenjenih određenim grupama, posebno Romima, kao i što potpuniji obuhvat dece i mladih školovanjem.
Strategija za podsticanje rađanja, koju je Vlada Srbije donela početkom 2008. godine, kao jedan od ciljeva ističe i promociju reproduktivnog zdravlja adolescenata, u demografskom smislu važne populacione grupe, za čije su očuvanje neophodne mere politike na državnom, ali i nivou lokalnih zajednica.

Pročitajte još:
Zašto kontracepcija ponekad zakaže? >>
Kontracepcija tabu tema za mlade >>
Koji su najveći strahovi mladih majki? >>